- Eenheden in de eerste plaats bestemd voor het verlenen van
militaire bijstand;
- Onderdelen bestemd voor het verrichten van politiediensten
in de garnizoenen;
- Onderdelen bestemd voor de dienst der grensbewaking;
- Eenheden bestemd voor het verrichten van politiediensten bij
en ten behoeve van de grote eenheden, op te richten onder bevel
van de Bevelhebber der Nederlandse Strijdkrachten.
Op 1 december 1945 werd een 5e Divisie toegevoegd, en op 1 maart
1946 werd de 6e Divisie opgericht.
De voorlopige samenstelling van het Wapen der Koninklijke
Marechaussee werd bij beschikking van 10 september 1946
vastgesteld. Naast de staf bestond het wapen uit zes divisies. De
zes divisies waren elk opgedeeld in twee tot vijf districten. Elk
district had een of meerdere brigades. Afhankelijk van de grote kon
een brigade nog verdeeld zijn in bataljons of compagnieën. Ook waren
er bataljons en compagnieën opgericht voor specifieke taken zoals
het begeleiden van oefeningen in het buitenland of de hulpverlening
bij humanitaire missies. Verder had de KMar een Depot Apeldoorn en
Nieuwersluis alwaar de opleiding en vorming werd verzorgd van o.a.
het beroepspersoneel, het Depot voor Dienstplichtige Marechaussees
en de mobiele afdeling (Apeldoorn). Het Depot voor Dienstplichtigen
der KMar werd opgericht op 15 november 1946 en was gevestigd in de
Willem III Kazerne te Apeldoorn. Dienstplichtige marechaussees
ontvingen hun opleiding bij dit depot. Officieren en onderofficieren
die tijdens de mobilisatie zouden worden ingedeeld bij het wapen
ontvingen er een aanvullende opleiding. De districten waren
opgebouwd uit brigades, zoals hierna volgt:
- De 1e Divisie was opgebouwd uit de districten Amsterdam en
Utrecht;
- Het district Amsterdam was opgebouwd uit de brigades
Amsterdam, Amsterdam-haven, Haarlem (opgericht september
1946), IJmuiden, Schiphol (opgericht september 1946),
Alkmaar (opgericht september 1946);
- Het district Utrecht uit de brigades Utrecht, Amersfoort
(met ingang van 15 juli 1946) , Soesterberg (opgericht
september 1946), Soestdijk, Rhenen, Naarden (Bussum)
(opgericht september 1946), Hilversum (Staf Inspecteur);
- De 2e Divisie uit de districten 's-Gravenhage, Rotterdam,
Vlissingen en Terneuzen;
- Het district 's-Gravenhage was opgebouwd uit de brigades
's-Gravenhage, vliegveld Valkenburg, Leiden en Woerden;
- Rotterdam uit de brigades Rotterdam, Rotterdam-haven,
Vlaardingen, Hoek van Holland, Dordrecht (Papendrecht),
Gorinchem, Willemsdorp;
- Vlissingen uit Vlissingen, Hansweert, Bath (opgeheven
1951), Breskens, Oostburg, Sluis, Aardenburg en IJzendijke;
- Terneuzen uit de brigades Terneuzen, Nieuw Namen, Clinge,
Hulst, Koewacht, Sas van Gent, Philippine, Axel, Hontenisse;
- De 3e Divisie uit de districten Bergen op Zoom, Breda,
's-Hertogenbosch en Eindhoven;
- Het district Bergen op Zoom was opgebouwd uit de
brigades Bergen op Zoom (opgericht augustus 1946),
Steenbergen, Willemstad, Sprundel, Roosendaal (opgericht 2
september 1946), Ossendrecht (opgericht 6 november 1946),
Hoogerheide (vliegveld) (opgericht 6 november 1946),
Oudenbosch;
- Breda uit de brigades Breda, (opgericht augustus 1946),
Moerdijk, Raamsdonkveer, Oosterhout, Zevenbergen, Etten,
Strijbeek, Zundert (opgericht 6 september 1946), Gilze-Rijen;
- 's-Hertogenbosch uit 's-Hertogenbosch (opgericht
augustus 1946), Grave (opgericht 6 november 1946),
Oisterwijk, Hilvarenbeek, Tilburg (opgericht augustus 1946),
Goirle (opgericht 6 november 1946), Alphen, Baarle-Nassau
(opgericht 6 november 1946), Kaatsheuvel, Vierlingsbeek,
Boxmeer, Cuijk, Volkel (vliegveld);
- Eindhoven uit Eindhoven (opgericht augustus 1946), Budel,
Heeze, Valkenswaard (opgericht 6 november 1946), Bergeijk
(opgericht 6 november 1946), Asten, Oirschot, Bladel
(opgericht 6 november 1946), Vessem, Reusel;
- De 4e Divisie uit de districten Nijmegen, Arnhem,
Winterswijk, Enschede en Zwolle;
- Het district Nijmegen bestond uit de brigades Nijmegen,
Groesbeek, Beek (opgericht 24 oktober 1946), Millingen,
Bemmel, Wychen, Andelst, Lobith, Zevenaar (opgericht 25
oktober 1946);
- Arnhem uit de brigades Arnhem, Deelen, Apeldoorn,
Harderwijk, Ermelo, Wezep, Stroe (opgericht 21 juli 1947 als
brigade Nieuw-Milligen), Oldebroek, Harskamp, Ede;
- Winterswijk uit Zutphen, Aalten (opgericht 24 oktober
1946), Winterswijk (opgericht 28 augustus 1946), Neede,
Ruurlo, Hengelo, 's-Heerenberg, Ulft (opgericht 30 augustus
1946), Dinxperlo (opgericht 25 oktober 1946), Doetinchem,
Doesburg;
- Enschede uit Enschede, vliegveld Twenthe, Glanerbrug,
Haaksbergen, Hengelo, Weerselo, Ootmarsum, Oldenzaal;
- Zwolle uit Zwolle (opgericht 30 oktober 1946), Kampen
(opgericht 25 november 1946), Ommen, Hardenberg, Deventer,
Hellendoorn, Steenwijk, Almelo, Tubbergen;
- De 5e Divisie uit de districten Winschoten, Groningen en
Assen;
- Het district Winschoten bestond uit de brigades
Winschoten, Nieuwe Schans, Bellingwolde, Vlagtwedde, Ter
Apel, Nieuwolda, Finsterwolde, Muntendam, Veendam, Nieuwe
Pekela, Stadskanaal;
- Groningen uit de brigades Groningen, Delfzijl (opgericht
8 augustus 1946), Slochteren, Appingedam, Uithuizen, Stedum,
Leeuwarden;
- Assen uit Assen, Valthermond, Zuidlaren, Borger, Zweelo,
Westerbork, Hoogeveen, Emmen, Oud Schoonebeek, Coevorden,
Nieuw Schoonebeek, Nieuw Amsterdam, Klazinaveen,
Emmercompascum;
- De 6e Divisie uit de districten Maastricht, Heerlen,
Roermond en Venlo;
- Het district Maastricht bestond uit de brigades
Maastricht Wijk (opgericht 8 november 1946), Maastricht West
(opgericht 8 november 1946), Meerssen, Beek, Sittard
(opgericht 8 november 1946), Geleen, Born, Eysden, Slenaken
(opgericht 8 november 1946), Gulpen;
- Het district Heerlen uit Heerlen, Bingelrade, Brunssum,
Hoensbroek, Nieuwenhagen, Kerkrade, Spekholzerheide,
Hulsberg, Simpelveld, Vaals;
- Roermond uit Roermond, Maasbracht, Roosteren , Echt,
Vlodrop, Swalmen, Weert, Grathem, Horn;
- Venlo uit Venlo (opgericht 4 november 1946), Arcen, Well
(opgericht 4 november 1946), Siebengewald (opgericht 4
november 1946), Gennep (opgericht 4 november 1946), Venray,
Horst, Maasbree, Heythuizen, Panningen, Reuver
De taken van de KMar werden in 1949 opnieuw als volgt vastgesteld:
- uitoefenen van de militaire politiezorg;
- grensbewaking;
- verlenen van bijstand;
- opsporen van strafbare feiten bij ontdekking op heterdaad in
een strook van twintig kilometer langs de landsgrenzen;
- verlenen van medewerking aan ambtenaren van Invoerrechten en
Accijnzen ter beteugeling van smokkel;
- de zorg voor de veiligheid van de koningin en leden van haar
huis.
Het doel van de grensbewaking was hoofdzakelijk zorg te dragen dat
vreemdelingen, wier aanwezigheid niet in Nederland gewenst was te
verhinderen dat zij Nederland binnen konden komen en zo nodig op te
sporen als zij daar toch in geslaagd waren. Verder werd toezicht
gehouden op de in- en uitvoer van goederen en deviezen.
Met ingang van 1 mei 1947
werd de samenstelling van het Wapen der Koninklijke Marechaussee
gewijzigd.
De nummering van de divisies werd als volgt gewijzigd:
- de 1e Divisie werd 5e Divisie (Staf: Amsterdam);
- de 2e Divisie werd 6e Divisie (Den Haag);
- de 3e Divisie werd 1e Divisie (Eindhoven);
- de 4e Divisie werd 3e Divisie (Arnhem);
- de 5e Divisie werd 4e Divisie (Groningen);
- de 6e Divisie werd 2e divisie (Maastricht).
De onderverdeling van de divisies in districten en brigades bleef
verder onveranderd.
In februari 1954 werd een reorganisatie doorgevoerd van de
gebiedsindeling in divisies en districten. De indeling in divisies
viel samen met die van de Territoriale Bevelhebbers en de gebieden
van de districten kwamen overeen met die van de Territoriale
Commandanten. Als gevolg van de reorganisatie werden de districten
's-Hertogenbosch, Winterswijk en Winschoten opgeheven. In de 3e
Divisie werd een district Apeldoorn opgericht.
Met ingang van 1 oktober werden de brigades Aardenburg, Alphen,
Moerdijkbrug, Oostburg, Willemstad, Geleen, Heeze, Hoensbroek,
Horst, Panningen, Reusel, Spekholzerheide, Tuddern, Almelo,
Doesburg, Doetinchem, Enschede, Ruurlo, Tubbergen, Ulft, Boertange,
Emmen, Harlingen, Hoogeveen, Muntendam, Nieuw Amsterdam, Nieuwe
Pekela, Nieuwolda, Valthermond, Winschoten en Zaandam opgeheven.
In totaal bestond de organisatie in 1954 uit 6 divisies en 19
districten die als volgt over het land waren verdeeld:
- De 1e Divisie uit de districten Terneuzen, Bergen op Zoom,
Breda;
- Terneuzen uit de brigades Terneuzen, Hontenisse, Hulst,
Axel, Sas van Gent, IJzendijke, Sluis, Breskens, Vlissingen,
Hansweert;
- Het district Bergen op Zoom was opgebouwd uit de
brigades Bergen op Zoom, Roosendaal, Sprundel, Ossendrecht,
Hoogerheid;
- Breda uit de brigades Breda, Zundert, Gilze-Rijen,
Strijbeek, Tilburg, Goirle, Baarle-Nassau, Keizersveer,
Hilvarenbeek;
- De 2e Divisie uit de districten Maastricht, Heerlen,
Roermond, Venlo en Eindhoven;
- Het district Maastricht bestond uit de brigades
Maastricht Wijk, Maastricht West, Eysden, Slenaken, Gulpen,
Beek;
- Het district Heerlen uit Heerlen, Sittard, Kerkrade,
Vaals, Brunssum, Simpelveld, Nieuwenhagen ;
- Roermond uit Roermond, Grathem, Vlodrop, Echt,
Roosteren, Swalmen;
- Venlo uit Venlo, Tegelen, Arcen, Venray, Reuver;
- Eindhoven uit Eindhoven, vliegveld Welschap,
Valkenswaard, Bergeijk, Bladel, Budel, Weert;
- De 3e Divisie uit de districten Nijmegen, Arnhem, Apeldoorn,
Enschede en Zwolle;
- Het district Nijmegen bestond uit de brigades Nijmegen,
Groesbeek, Beek, Millingen, Well, Siebengewald, Ottersum,
Vierlingsbeek, Cuijk, Grave, Volkel, ´s- Hertogenbosch;
- Arnhem uit de brigades Arnhem, Deelen, Zevenaar, Lobith,
Elten, ´s -Heerenberg, Aalten, Dinxperlo;
- Enschede uit Ootmarsum, Denekamp, Oldenzaal, Hengelo,
Twenthe, Neede, Glanerbrug, Haaksbergen, Groenlo,
Winterswijk, Deventer, Zutphen;
- Zwolle uit Zwolle, Kampen, Hardenberg, Vroomshoop, Wezep,
Oldebroek, Harderwijk, Nunspeet, Ermelo;
- De 4e Divisie uit de districten Groningen en Assen;
- Groningen uit de brigades Groningen, Delfzijl,
Leeuwarden, Den Helder, Alkmaar, Bellingwolde, Nieuwe-Schans,
Ter Apel, Vlagtwedde;
- Assen uit Assen, Klazinaveen, Schoonebeek, Coevorden,
Emmercompascum, Zuidlaren, Westerbork, (opgeheven maart
1955), Steenwijk;
- De 5e Divisie was opgebouwd uit de districten Amsterdam en
Utrecht;
- Het district Amsterdam was opgebouwd uit de brigades
Amsterdam, Amsterdam-haven, Schiphol, Haarlem, IJmuiden;
- Het district Utrecht uit de brigades Utrecht, Bussum,
Soestdijk, Soesterberg, Hilversum, Gorinchem;
- De 6e Divisie uit de districten 's-Gravenhage en Rotterdam;
- Het district 's-Gravenhage was opgebouwd uit de brigades
's-Gravenhage, Valkenburg, Leiden, Woerden, Clingendael,
Schoonhoven;
- Rotterdam uit de brigades Rotterdam, Rotterdam-haven,
Hoek van Holland, Dordrecht.
In 1959 werd opnieuw een nieuwe indeling van kracht. Het district
Eindhoven werd overgeheveld van de 2e naar de 1e Divisie onder
gelijktijdige uitbreiding van genoemd district. Een deel van het
district Nijmegen ging over van de 3e naar de 2e Divisie. Het
district Nijmegen werd opgeheven onder gelijktijdige oprichting van
een district Winterswijk. In de 4e Divisie werden de gezagsgebieden
van de districten Groningen en Assen gewijzigd, in de 5e Divisie
veranderden de grenzen van de districten Amsterdam en Utrecht. In de
6e Divisie wijzigde het gezagsgebied van het district Rotterdam.
Op 1 juli 1961 werden de brigades IJzendijke, Axel, Breskens,
Hontenisse, Hilvarenbeek, Valkenswaard en Roosteren opgeheven. Dit
hing samen met een verandering in de grensbewaking, die alleen nog
werd uitgeoefend op en nabij de doorlaatposten.
In 1963 werd de brigade Strijbeek opgeheven. Een jaar later,
vooruitlopend op een wijziging van de vredessamenstelling van het
wapen, werd de brigade Bergeijk met ingang van 1 maart 1964
opgeheven.
In september 1965 werden de brigades Rucphen, Baarle Nasau, Swalmen,
Siebengewald, Heerlen, Vroomshoop, Groenlo, Millingen aan de Rijn,
Schoonebeek en Klazinaveen opgeheven.
In 1965 vond wederom een grote reorganisatie plaats. Per 1 december
van dat jaar bestond het wapen nog maar uit drie divisies.
- De 1e Divisie omvatte de provincies Limburg, Noord-Brabant
en Zeeland. De districten kwamen overeen met de provincies, dus
de 1e Divisie was onderverdeeld in drie districten. Het district
Limburg was nog onderverdeeld in twee rayons, Zuid en Noord. Het
district Noord Brabant was ook in twee rayons opgedeeld, in West
en Oost.
- Het district Noord-Brabant, rayon West bestond uit de
brigades Bergen op Zoom, Breda, Gilze-Rijen, Goirle,
Hoogerheide, Keizersveer, Putte, Roosendaal, Tilburg,
Zundert;
- Het district Noord-Brabant, rayon Oost bestond uit de
brigades Budel, Eindhoven, Grave,'s-Hertogenbosch, Uden,
Valkenswaard, Welschap;
- Het district Limburg, rayon Zuid bestond uit de brigades
Beek, Brunssum, Eijdsden, Gulpen, Kerkrade, Maastricht-West,
Maastricht-wijk, Nieuwenhagen, Simpelveld, Sittard, Vaals;
- Het district Limburg, rayon Noord bestond uit de
brigades Arcen, Echt, Grathem, Ottersum, Reuver, Roermond,
Venlo, Venray, Vlodrop, Weert, Well;
- Het district Zeeland was opgebouwd uit de brigades
Kruiningen, Sluis, Terneuzen en Vlissingen;
- De 2e Divisie bestond uit de provincies Noord- en
Zuid-Holland en Utrecht. Ook hier vielen de districten samen met
de provinciegrenzen.
- Het district Noord-Holland bestond uit de brigades
Alkmaar, Amsterdam, Amsterdam-haven, Bussum, Haarlem, Den
Helder, Schiphol, IJmuiden;
- Het district Zuid-Holland bestond uit de brigades
Clingendaal, Brielle, Dordrecht, Gorinchem, 's-Gravenhage,
Hoek van Holland, Leiden, Rotterdam, Rotterdam-luchthaven,
Schoonhoven, Valkenburg, Vlaardingen, Woerden;
- Het district Utrecht bestond uit de brigades Amersfoort,
Hollandsche Rading, Soestdijk, Soesterberg, Utrecht;
- De 3e Divisie bestond uit drie districten, Gelderland,
Overijssel en Noord. Het district Noord was opgebouwd uit de
provincies Groningen, Friesland
en
Drente. Het district Gelderland was opgedeeld in twee rayons,
West en Oost.
- Het district Gelderland, rayon West bestond uit de
brigades Apeldoorn, Ede, Ermelo, Garderen,
- 't Harde, Harderwijk, Harskamp, 't Loo, Nunspeet, Wezep,
Zutphen;
- Het district Gelderland, rayon Oost bestond uit de
brigades Aalten, Arnhem, Beek, Deelen, Groesbeek,
- 's-Heerenberg, Lobith, Neede, Nijmegen, Winterswijk,
Zevenaar;
- Het district Noord bestond uit de brigades Assen,
Bellingwolde, Coevorden, Emmercompascuum, Groningen,
Leeuwarden, Nieuwe Schans, Ter Apel, Zuidlaren;
- Het district Overijssel bestond uit de brigades
Denekamp, Deventer, Glanerbrug, Haaksbergen, Hardenberg,
Hengelo, Kampen, Oldenzaal, Steenwijk, Steenwijkerwold,
Vliegbasis Twenthe, Zwolle.
De brigades Ottersum, Well, Echt, Nieuwenhagen, Kerkrade, Simpelveld,
Gulpen en Beek werden per 1 maart 1968 opgeheven.
Met ingang van 2 januari 1979 werd de brigade Hollandsche Rading
opgeheven.
