|
Koninklijke Marechaussee
Militairen
behorende tot
het Wapen der Koninklijke Marechaussee
van 1812 tot 1940.
Dit boek
bevat de personalia en diensttijd gegevens van (bijna)
alle personen van het beroepspersoneel van het Wapen der
Koninklijke Marechaussee vanaf de oprichting in 1814 t/m
18 mei 1940.
Voorts is voor een groot aantal gevallen, door een code,
aangegeven wat de reden van het beëindigen
van de dienstbetrekking was.
Het is dus uitdrukkelijk bedoeld om informatie te
verstrekken omtrent PERSONEN maar is deels ook een
veredelde klapper op de Stamboeken etc.
De index is niet helemaal compleet; een aantal nog niet
opgeloste problemen worden in een bijlage nog nader
besproken.
Het heeft enkele jaren geduurd voordat een enigszins
compleet beeld kon worden gekregen van WIE in genoemd
tijdvak bij "het Wapen" hebben gediend. De oorzaak
hiervan is dat in het verleden wel enkele malen een
studie aan de Koninklijke Marechaussee is gewijd, doch
dat dan steeds de TAAK van het Wapen en niet het
personeel zelf onderwerp van die studie is geweest.
Er is ook nergens een (openbaar) archief waar de
personalia van alle personeelsleden kunnen worden
teruggevonden.
Alleen het Marechaussee-museum heeft sedert enkele jaren
een steeds groeiende verzameling personeelsdossiers
aangelegd, doch dit betreft slechts een fractie van de
meer dan 10.000 personen die daarin zouden moeten worden
ondergebracht.
De belangrijkste bron van het onderhavige onderzoek zijn
de militaire stamboeken, die tot ongeveer 1922 in
gebruik zijn geweest. Daarin zijn de gegevens vermeld
betreffende de persoon en zijn diensttijd. Hierbij moet
gezegd worden dat de eerste stamboeken die werden
aangelegd soms wat onvolledig zijn. Er worden
soms personen vermeld die vele maanden,
soms meer dan een jaar in dienst waren en waarvan niet
meer vermeldt is dan de naam.
Geen voornaam, geen plaats en datum van geboorte en soms
zelfs niet eens het jaar waarin de man werd ontslagen.
Verder
zijn de wel vermelde gegevens in de begintijd niet
steeds helemaal betrouwbaar. Wat te denken van iemand
die "Schrijvers" heet en vermeld wordt als "Scharevers"
!
Soms konden onjuiste of ontbrekende gegevens worden
verbeterd/aangevuld uit later aangelegde (vernieuwde)
stamboeken.
Na 1922 is men er toe overgegaan de registratie van
militair personeel op een losbladige manier te
verrichten. Deze "controlelijsten" van ontslagen
personeel zijn blijkbaar voor een groot deel verloren
gegaan althans mij is geen (Openbaar) archieffonds van
deze lijsten van marechaussee-personeel bekend . Het
Algemeen Rijksarchief bezit wel een grote verzameling
Controle- en Straflijsten doch die van het Wapen der
Koninklijke Marechaussee zijn daarin niet als
afzonderlijke verzameling terug te vinden. Personeel dat
wegens het huwelijksverbod naar zijn vroeger wapen of
dienstvak werd overgeplaatst om zijn tijd waarvoor men
zich had verbonden uit te dienen is -incidenteel- daarin
wel teruggevonden. Het is nog een raadsel waar de
overige berusten.
Ook moet
er destijds een register hebben bestaan van alle
personen die bij het Depot zijn aangenomen; helaas heb
ik niet kunnen ontdekken waar dat gebleven is.
De gegevens na 1922 kunnen dus onvolledig zijn en het is
zelfs waarschijnlijk dat niet alle namen zijn
opgespoord. Niettemin er is gepoogd om de beschikbare
bronnen na 1922 door te nemen en daaruit te halen wat er
is.
Gelukkig werd midden 1995 vergunning verkregen van de
Directeur Defensie archieven- registratie- en
informatiecentrum te 's-Gravenhage om de nog niet
openbare officiële
bronnen van het Departement van Defensie te raadplegen.
Het
betreft o.a. een verzameling oude personeelskaarten (73
dozen, totaal +/- 27000 stuks), betreffende
beroepspersoneel der Koninklijke Landmacht van voor
1940. Hiertussen bevinden zich ook kaarten van het
Marechaussee-personeel. Deze bron bleek echter ook niet
meer compleet, niettemin heb ik er dankbaar gebruik van
gemaakt. De oude personeelskaarten liggen opgeslagen by
het Bureau Registratie en Informatie Ontslagen Personeel
(BRIOP) te Kerkrade.
Ook een
andere daar aanwezige bron, nl. de kaarten betreffende
de ingeschrevenen voor de dienstplicht van ongeveer
1920-1940, mocht worden geraadpleegd. Ook hieraan werden
tal van gegevens ontleend (o.a. plaatsen van geboorte).
Niettemin blijven er in de gegevens na 1922 nog een
aantal hiaten die voorshands niet kunnen worden
opgevuld.
Ook een
bron "na 1922" is het tijdschrift "De Koninklijke
Marechaussee", een uitgave van de vereniging van leden
der Koninklijke Marechaussee beneden de rang van
Officier. Daarin staat sedert jaar en dag een rubriek
met personeelsmutaties als bevorderingen, verplaatsingen
enz.
Weer een
andere geraadpleegde bron is de voor 1940 door het
Departement van Defensie uitgegeven "Ranglijst van
onderofficieren der Koninklijke Landmacht".
Het
Marechaussee-museum te Buren bevat ook een aantal
collecties die op bepaalde punten kunnen helpen de
gegevens aan te vullen.
Al met
al dus : GEEN absolute volledigheid ! Helaas..
Opmerking: Niet alle bronnen, en zeker niet die van na
1922, zijn 100% betrouwbaar. Foutief gespelde namen,
verkeerde geboortedata etc. kunnen dus voorkomen. Gaarne
houd ik mij aanbevolen voor op- of aanmerkingen,
aanvullingen, correcties enz.
Rangen
, diensttijd voordat betrokkene bij het Wapen in dienst
kwam, onderscheidingen , gegevens over zijn Ouders,
speciale dienstverrichtingen zoals "deelgenomen aan de
Tiendaagse Veldtocht" enz. zijn niet vermeld. Dit werk
beoogt slechts een hulpmiddel te zijn om de weg te
vinden naar en in de genoemde bronnen.
Veel
dank ben ik verschuldigd aan de Heer G. de Kinkelder van
het Algemeen Rijksarchief, 2e Afdeling, te
's-Gravenhage, die mij jaren achtereen behulpzaam is
geweest bij het zoeken naar bronnen, het verkrijgen van
de nodige vergunningen tot uitlening en onderzoek in tot
dan toe gesloten archieven of archiefmateriaal. Zonder
hem had het onderzoek NOOIT tot het huidige resultaat
geleid.
Zeer
bijzondere dank ook aan de Directeur en medewerkers van
het Marechaussee-museum te Buren voor de langdurig
genoten gastvrijheid en steun. Ook zij hebben mij al die
jaren over menige "hobbel" heen geholpen.
Ook een speciaal woord van dank aan het personeel van
het Bureau Registratie en Informatie Ontslagen Personeel
(BRIOP) te Kerkrade (de Heren Pieters en Hocevar) waar
ik enige maanden te gast mocht zijn. Zij hebben echt
alles "uit de kast" gehaald wat er maar in zat.
Grandioos !
Het personeel van het Gemeentearchief te Breda, in het
bijzonder Mw M.L.W.H. van de Wijngaard, hartelijk dank
voor de geboden ruimte enz. Door haar hulp was het
mogelijk een groot deel van de bij het Algemeen
Rijksarchief aanwezige stamboeken voor raadpleging in
het gemeente-archief te Breda te LENEN.
Tenslotte ook alle andere, niet met name genoemden
personen, van instellingen en diensten die mij
behulpzaam zijn geweest: zeer bedankt voor Uw hulp.
De
resultaten van het onderzoek zijn naast het belang voor
het Marechaussee-museum te Buren, het Algemeen
Rijksarchief en het BRIOP in het bijzonder bedoeld voor
andere
belangstellenden zoals genealogen en historici.
Voor hen die ook interesse hebben voor de geschiedenis
van het Wapen als zodanig moge worden verwezen naar
andere bronnen, b.v. Mr. W. v/d Hoek "De Geschiedenis
van het Wapen der Koninklijke Marechaussee",
(heruitgave) Buren 1990.
Tenslotte nog een excuus voor de minder professionele
lay-out en druktechniek.
Omdat
het onderzoek voor een zeer groot deel op eigen kosten
heeft plaatsgevonden was een "echt" boek net even een
brug te ver, maar ik meen dat het als naslagwerk daarom
niet van minder waarde is. Alles is verwerkt op een
gewone Personal Computer met eigen geschreven
programmatuur (Clipper 5.2) en geprint met een Inktjet
HP 520.
Breda, 1
september 1997
J.Grim
Wilderen 183
4817 VC Breda
|
